Open letter: No new Europe without culture!

Prominente auteurs als Geert Mak, Abdelkader Benali en bekende cultuurmakers, museumdirecteuren en politici roepen het kabinet op om minstens 2 procent uit het Europese Herstelfonds te reserveren voor kunst en cultuur. Nederland heeft recht op 6 miljard euro uit Brussel, waarvan 2 procent (120 miljoen) geoormerkt zou moeten worden voor cultuur. Dat is door het Europees Parlement afgesproken, maar lijkt in Nederland onder het tapijt te zijn geschoven. Het woord cultuur staat niet eens in de Nederlandse aanvraag. Op 29 augustus troffen politici en honderden kunstenaars elkaar bij het jaarlijkse Paradisodebat.

De belangrijkste boodschap tijdens het debat van de politiek partijen was, dat het tijd is voor grote maatschappelijke druk om de kunst- en cultuursector op de politiek agenda te zetten. Nu de formatie van het kabinet nog in volle gang is en per oktober de nationale Corona-regelingen worden afgebouwd, is het belangrijk dat makers en kunstenaars zich uitspreken. Het is de hoogste tijd voor het kabinet om kleur voor cultuur te bekennen, vinden de ondertekenaars. Onderteken daarom nu ook deze brief!

Jonge kunstenaars, filmers, muzikanten, schrijvers en andere nieuwdenkers verzuipen door de gevolgen van de Corona-crisis. Opdrachten vallen weg en er is weinig ruimte voor nieuwe initiatieven. Een hele generatie creatieve talenten lijkt verloren te gaan in baantjes in de horeca of bij de GGD. Het Europees Herstelfonds – NextGenerationEU genoemd – is bedoeld om lidstaten te helpen de economische klap van de pandemie op te vangen én om de samenleving grondig te vernieuwen door groene transities en digitalisering. Jonge kunstenaars kunnen innovatieve wegen wijzen die we juist nu zo hard nodig hebben.

Zondag 29 augustus kwamen de cultuurwoordvoerders van de Tweede Kamer bijeen in Paradiso om met honderden jonge cultuurmakers te discussiëren. Kabinet, laat zien dat je je aan de Europese regels houdt!

Nederland moet volgens een motie van het Europees Parlement twee procent van het Herstelfonds oormerken voor vernieuwende kunst- en cultuurprojecten. Dat zijn 120 miljoen euro van de 5,9 miljard waar Nederland recht op heeft. Maar het woordje ‘cultuur’ staat niet in de aanvraag, die klaarligt om door het nieuwe kabinet verzonden te worden naar Brussel. Frankrijk, Oostenrijk, Italië en andere EU landen hebben de twee procent al lang toegekend aan hun creatieve toekomstdenkers.

Nederland is het laatste land dat zijn plannen voor herstel nog moet indienen. In de komende weken moet de politiek worden gemobiliseerd om kunst en cultuur alsnog in de aanvraag te verankeren. Net zoals de Green Deal van Eurocommissaris Timmermans de samenleving fundamenteel moet hervormen op het terrein van het klimaat, bepleit de cultuursector een Cultural Deal waarmee cultuur structureel en systematisch deel uit gaat maken van de Europese vernieuwingsagenda.

De wereld heeft goede ervaringen met de helende werking van creatieve projecten in crisistijden. Denk aan de cultuurprojecten in de befaamde New Deal, die Amerika in de jaren ‘30 uit het slop van de grote depressie moest trekken. De Roosevelts zorgden er toen voor dat naast infrastructurele en sociale projecten, onder meer honderden jonge schrijvers en kunstenaars het hele continent over konden trekken om met het Writer’s Project verslag te doen van de gevolgen van de crisis. Dit leverde niet alleen wereldberoemde schrijvers op als John Steinbeck, maar zorgde ook voor gedeelde waarden, verbinding en samenhang in een door de crisis gebroken land. Bij vele crises, rampen en oorlogen sindsdien blijkt steeds weer de helende, troostende en verzoenende kracht die cultuur biedt.

Kunst- en cultuurmakers roepen het al maanden: geen wederopbouw na de pandemie zonder aandacht voor cultuur en de positie van kunstenaars! Zij leveren de ideeën en creatieve concepten voor een toekomstbestendig Europa. Op 29 augustus, tijdens het Paradisodebat in Amsterdam, troffen politici en kunst- en cultuurmakers elkaar in een kritische dialoog. De nu ‘onzichtbare’ 120 miljoen uit het Europese Herstelfonds stonden op de agenda. Gaat Nederland zich houden aan de Europese afspraken?

Ursula von der Leyen lanceerde in Brussel het Nieuw Europees Bauhaus, een groot project voor stedelijke openbare ruimtes, waarbij zij de werelden van architectuur, cultuur, nieuwe technologie en burgerschap wil laten samenwerken. Kunst- en cultuurmakers moeten volgens haar volop meedenken in groene transities en digitalisering, de twee sleutelbegrippen in het Europees Herstelfonds die de weg uit de crisis moeten wijzen. Maak dit nu ook mogelijk in Nederland door net als in andere EU-landen tenminste twee procent van het Herstelfonds te reserveren voor kunst en cultuur!

Ondertekend door:

Yoeri Albrecht, directeur De Balie
Han Bakker, strategisch adviseur Embassy of the Free Mind
Abdelkader Benali, schrijver
Liesbeth Bik, voorzitter Akademie van Kunsten
Yassine Boussaid, directeur de Meervaart
Cathelijne Broers, directeur Prins Bernard Cultuurfonds
Henk Christophersen, algemeen directeur Fonds21
Ann Demeester, directeur Frans Hals Museum
Charles Esche, directeur Van Abbemuseum
Carolien Gehrels, European Director Big Urban Clients ARCADIS
Ad ’s-Gravesande, founder AA Kunst en Media
Hicham Khalidi, directeur Jan van Eyck Academie
Marga Kroodsma, directeur Veem House for Performance
John Leerdam, adviseur Kunstraad Amsterdam
Cornald Maas, TV-presentator
Geert Mak, schrijver
Clayde Menso, directeur Amerpodia
Lennart van der Meulen, directeur VPRO
Wim Pijbes, directeur Droom en Daad
Géke Roelink, directeur Filmhuis Den Haag
Marietje Schaake, international policy director at the Cyber Policy Center Stanford University
Gijs Scholten van Aschat, acteur
Winnie Sorgdrager, voormalig lid Raad van State
Merlijn Twaalfhoven, kunstenaar
Claske Vos, Europese Studies UvA
André Wilkens, directeur European Cultural Foundation
Jan Zoet, voorzitter Kunsten ‘92

En ook:
Emily Pethick, directeur Rijksakademie van beeldende kunsten
Michael Scott, opera zanger
Michaela van Wassenaer, mede-oprichter High Impact Partners
Michel Wesseling, bestuurslid Wikimedia Nederland

Deze oproep is in samenwerking met het Europaplatform – een initiatief van Kunsten ’92, European Cultural Foundation, Culture Action Europe en Europa Nostra – tot stand gekomen. Met deze brief voedden de ondertekenaars het Paradiso debat “Hoe worden we nog beter? Herstel, innovatie en de culturele en creatieve sector” dat op zondag 29 augustus 2021 plaatsvond. De ondertekenaars Marietje Schaake, Ann Demeester en Merlijn Twaalfhoven spraken ook tijdens dat debat. Het debat kan je terugzien via het youtube kanaal van Kunsten ’92.

Helaas werden bij een stemming in de Tweede Kamer op donderdag 28 september D66 en GroenLinks, en VOLT, Bij1 en GroenLinks moties die de reservering van minimaal 2 procent uit het Europese Herstelfonds voor kunst en cultuur bepleitten niet aangenomen.